Ήπια πρόστιμα, αυστηρές διαδικασίες είσπραξης με το νέο Κώδικα Φορολογικών Διαδικασιών

Ηπιότερα πρόστιμα, αλλά σαφώς αυστηρότερες διαδικασίες είσπραξής τους, οι οποίες φτάνουν ακόμη και μέχρι την κατάσχεση ακινήτων, τραπεζικών λογαριασμών και άλλων περιουσιακών στοιχείων καθιερώνει ο νέος Κώδικας Φορολογικής Διαδικασίας, που κατέθεσε χθες στη Βουλή το υπουργείο Οικονομικών.

Άμεση επιδίωξη του οικονομικού επιτελείου είναι η δραστική μείωση της φοροδιαφυγής και απώτερη, η αύξηση του ποσοστού εισπραξιμότητας των προστίμων, που κάτω από το σημερινό σύστημα των εξοντωτικών ποινών δεν ξεπερνά το 5% !

 

Πέραν αυτών ο νέος Κώδικας προβλέπει πολλές εκσυγχρονιστικές ανατροπές των μέχρι σήμερα δεδομένων με βασικότερες την έντοκη επιστροφή φόρων που καταβλήθηκαν αχρεωστήτως, τη μείωση στα 5 έτη του χρόνου παραγραφής των φορολογικών υποθέσεων αλλά και τη δυνατότητα του Δημοσίου να στοιχειοθετεί φοροδιαφυγή όταν αποδεικνύεται ότι επιχειρήσεις μέσα από νομότυπες διαδικασίες και συναλλαγές απέκρυψαν εισοδήματα.

 

Στις καινοτομίες του νέου Κώδικα θα πρέπει επίσης να συγκαταλεχθεί η θέσπιση υποχρεωτικής επιστροφής φόρου το αργότερο εντός 90 ημερών και η καταβολή του οφειλόμενου φόρου στην περίπτωση διορθωτικού προσδιορισμού εντός 30 ημερών.

 

Εκτός από τις κρατικές Αρχές υποχρεωμένοι στην παροχή πληροφοριών καθίσταται, σύμφωνα με τον νέο Κώδικα, και κάθε τρίτο πρόσωπο έστω κι αν αυτό δεσμεύεται από επαγγελματικό απόρρητο, καθώς αυτό ξεπερνιέται με εισαγγελική άδεια. Παράλληλα σε περιπτώσεις κατά τις οποίες υπάρχουν υπόνοιες ότι ο φορολογούμενος θα προβεί σε μεταβίβαση περιουσιακών του στοιχείων ή προτίθεται να εγκαταλείψει τη χώρα, η Φορολογική Διοίκηση θα μπορεί να λαμβάνει μέτρα αναγκαστικής εκτέλεσης ακόμη και πριν από τη νόμιμη ημερομηνία καταβολής της οφειλής!

 

Για ένα «λειτουργικό και εύχρηστο νομοθέτημα - οδηγό» κάνει λόγο το υπουργείο Οικονομικών, υποστηρίζοντας ότι για πρώτη φορά ενοποιούνται φορολογικές διατάξεις οι οποίες μέχρι σήμερα ήταν διάσπαρτες και αποσπασματικές με αποτέλεσμα το πολυδαίδαλο πλαίσιο που υπήρχε μέχρι σήμερα. Παραδέχεται δε ότι ο νέος Κώδικας αποτελεί ένα σύνολο γενικών κανόνων δικαίου και ως εκ τούτου απαιτείται εξειδίκευση, η οποία θα προέλθει από τη Φορολογική Διοίκηση που έχει την εξουσιοδότηση να εκδίδει την απαιτουμένη δευτερογενή νομοθεσία.

Οι βασικές αλλαγές

 

Πότε επιβάλλονται πρόστιμα

 

Πρόστιμα επιβάλλονται στις περιπτώσεις κατά τις οποίες ο φορολογούμενος:

α) Δεν υποβάλλει ή υποβάλλει εκπρόθεσμα δήλωση πληροφοριακού χαρακτήρα ή φορολογική δήλωση από την οποία δεν προκύπτει φορολογική υποχρέωση καταβολής φόρου.

β) Δεν υποβάλλει ή υποβάλλει εκπρόθεσμα φορολογική δήλωση.

γ) Δεν υποβάλλει ή υποβάλλει εκπρόθεσμα δήλωση παρακράτησης φόρου.

δ) Δεν ανταποκριθεί σε αίτημα της Φορολογικής Διοίκησης για παροχή πληροφοριών ή στοιχείων.

ε) Δεν συνεργαστεί στη διάρκεια φορολογικού ελέγχου.

στ) Δεν γνωστοποιήσει στη Φορολογική Διοίκηση τον διορισμό του φορολογικού εκπροσώπου του.

ζ) Δεν προβεί σε εγγραφή στο φορολογικό μητρώο.

η) Δεν συμμορφώνεται με κάθε υποχρέωση σχετική με την τήρηση βιβλίων και την έκδοση στοιχείων όπως ορίζονται στο Αρθρο 13 του Κώδικα.

 

Τα πρόστιμα για τις παραβάσεις καθορίζονται ως εξής:

α) Εκατό (100) ευρώ, σε περίπτωση μη υποβολής ή εκπρόθεσμης υποβολής.

β) Ποσό ίσο με τον φόρο εισοδήματος, σε περίπτωση μη υποβολής.

γ) Εκατό (100) ευρώ, σε περίπτωση που ο φορολογούμενος δεν είναι υπόχρεος τήρησης λογιστικών βιβλίων.

δ) Χίλια (1.000) ευρώ για κάθε άλλη παράβαση, σε περίπτωση που ο φορολογούμενος είναι υπόχρεος τήρησης βιβλίων και στοιχείων με βάση απλοποιημένα λογιστικά πρότυπα.

ε) Δύο χιλιάδες πεντακόσια (2.500) ευρώ για κάθε άλλη παράβαση, σε περίπτωση που ο φορολογούμενος είναι υπόχρεος τήρησης βιβλίων και στοιχείων με βάση πλήρη λογιστικά πρότυπα.

Σε περίπτωση υποτροπής της ίδιας παράβασης εντός πέντε (5) ετών, το πρόστιμο ανέρχεται στο διπλάσιο του αρχικού. Σε περίπτωση δεύτερης υποτροπής εντός πέντε (5) ετών, το πρόστιμο ανέρχεται στο τετραπλάσιο του αρχικού.

Πρόστιμο εκπρόθεσμης υποβολής

 

Σε περίπτωση εκπρόθεσμης υποβολής επιβάλλεται πρόστιμο υπολογιζόμενο σε ποσοστό ένα χιλιοστό των δηλούμενων ακαθάριστων εσόδων του υπόχρεου φορολογούμενου. Το παραπάνω πρόστιμο δεν μπορεί να είναι μικρότερο των 1.000 ευρώ και μεγαλύτερο των 10.000 ευρώ.

Πρόστιμο εκπρόθεσμης καταβολής

 

Αν οποιοδήποτε ποσό φόρου δεν καταβληθεί το αργότερο εντός 2 μηνών από την παρέλευση της νόμιμης προθεσμίας καταβολής, επιβάλλεται πρόστιμο ίσο με ποσοστό 10% του φόρου που δεν καταβλήθηκε εμπρόθεσμα. Αν το ποσό του φόρου καταβληθεί μετά την πάροδο ενός έτους από την εκπνοή της νόμιμης προθεσμίας καταβολής, το παραπάνω πρόστιμο ανέρχεται σε 20% του φόρου. Αν το ποσό του φόρου καταβληθεί μετά την πάροδο 2 ετών από την εκπνοή της νόμιμης προθεσμίας καταβολής, το παραπάνω πρόστιμο ανέρχεται σε 30% του φόρου.

Πρόστιμο ανακριβούς δήλωσης ή μη υποβολής δήλωσης

 

1. Αν το ποσό του φόρου που προκύπτει με βάση φορολογική δήλωση υπολείπεται του ποσού του φόρου που προκύπτει με βάση τον διορθωτικό προσδιορισμό φόρου που πραγματοποιήθηκε από τη Φορολογική Διοίκηση, ο φορολογούμενος υπόκειται σε πρόστιμο επί της διαφοράς ως εξής:

α) 10% του ποσού της διαφοράς, εάν το εν λόγω ποσό ανέρχεται σε ποσοστό από 5% έως 20% του φόρου που προκύπτει με βάση τη φορολογική δήλωση.

β) 30% του ποσού της διαφοράς, αν το εν λόγω ποσό υπερβαίνει σε ποσοστό το 20% του φόρου που προκύπτει βάσει της φορολογικής δήλωσης.

γ) 100% του ποσού της διαφοράς, αν το εν λόγω ποσό υπερβαίνει σε ποσοστό το 50% του φόρου που προκύπτει με βάση τη φορολογική δήλωση και αποδεικνύεται ότι η ανακρίβεια οφείλεται σε πρόθεση του φορολογούμενου.

2. Σε περίπτωση μη υποβολής δήλωσης από την οποία θα προέκυπτε υποχρέωση καταβολής φόρου επιβάλλεται πρόστιμο ίσο με το ποσό του φόρου που αναλογεί στη μη υποβληθείσα δήλωση.

Πρόστιμο μη καταβολής παρακρατούμενων φόρων

 

Στον υπόχρεο απόδοσης παρακρατηθέντος φόρου, ο οποίος δεν απέδωσε τον φόρο αυτό εντός της νόμιμης προθεσμίας προς πληρωμή επιβάλλεται πρόστιμο ίσο με το ποσό του φόρου που δεν αποδόθηκε.

Κριτήρια ελέγχου

- Η επιλογή των προς έλεγχο υποθέσεων θα γίνεται με κριτήρια ανάλυσης κινδύνου, προκειμένου η Φορολογική Διοίκηση να μπορεί να αντιμετωπίζει αμέσως τις σοβαρότερες φορολογικές υποθέσεις. Συγκεκριμένα, ορίζονται όλες οι τεχνικές ελέγχου που μπορούν να εφαρμοσθούν για τον προσδιορισμό της φορολογητέας ύλης, δηλαδή η αρχή των αναλογιών, η ανάλυση ρευστότητας του φορολογούμενου, η καθαρή θέση του φορολογούμενου, η σχέση τιμής πώλησης προς συνολικό όγκο κύκλου εργασιών και το ύψος των τραπεζικών καταθέσεων και των δαπανών σε μετρητά. Με απόφαση του γενικού γραμματέα Δημοσίων Εσόδων καθορίζεται το ειδικότερο περιεχόμενο των τεχνικών ελέγχου. Από την άλλη πλευρά ως ένδειξη εμπιστοσύνης στον φορολογούμενο, εισάγεται η αρχή του μη ελέγχου όλων των δηλώσεων, αλλά μόνο εκείνων που καλύπτουν τα κριτήρια κινδύνου τα οποία καθορίζει η Φορολογική Διοίκηση. Τα δε αποτελέσματα του ελέγχου κοινοποιούνται στον φορολογούμενο πριν από την έκδοση της καταλογιστικής πράξης προκειμένου αυτός να διατυπώσει τυχόν αντιρρήσεις του.

...κι άλλες καινοτομίες

- Σε περίπτωση όπου υπάρχουν συγκεκριμένες ενδείξεις ότι ο φορολογούμενος σκοπεύει να εγκαταλείψει τη χώρα, θέτοντας σε κίνδυνο την είσπραξη του φόρου, ιδίως μέσω της μεταβίβασης περιουσιακών στοιχείων σε άλλο πρόσωπο, η Φορολογική Διοίκηση μπορεί να εκδώσει πράξη προληπτικού προσδιορισμού φόρου μετά την έναρξη της φορολογικής περιόδου, αλλά πριν από από την εκπνοή της ημερομηνίας υποβολής της αντίστοιχης φορολογικής δήλωσης, ώστε να διασφαλίσει την άμεση είσπραξή του.

- Προκειμένου να επιτευχθούν στόχοι εξορθολογισμού των διαδικασιών, παρέχεται στον φορολογούμενο η δυνατότητα, σε περίπτωση προσαύξησης της περιουσίας, να αποδείξει την πραγματική πηγή ή ότι αυτή έχει υπαχθεί σε νόμιμη φορολογία ή ότι αυτή απαλλάσσεται από τον φόρο.

- Σε περίπτωση διορθωτικού προσδιορισμού φόρου, ο οφειλόμενος φόρος καταβάλλεται εντός 30 ημερών από την κοινοποίηση της πράξης του προσδιορισμού φόρου στον φορολογούμενο και σε περίπτωση εκτιμώμενου προσδιορισμού ή προληπτικού προσδιορισμού του φόρου ο οφειλόμενος φόρος καταβάλλεται εντός 3 ημερών από την κοινοποίηση της αντίστοιχης πράξης προσδιορισμού του. Σε περίπτωση έκδοσης οριστικής απόφασης διοικητικού δικαστηρίου, ο οφειλόμενος φόρος καταβάλλεται σε 2 ίσες μηνιαίες δόσεις.

- Στην περίπτωση όπου ο φορολογούμενος δικαιούται επιστροφή φόρου, η Φορολογική Διοίκηση, αφού συμψηφίσει τους οφειλόμενους από αυτόν φόρους με το ποσό προς επιστροφή, προβαίνει στην επιστροφή της τυχόν προκύπτουσας διαφοράς εντός 90 ημερών από την υποβολή εγγράφου αιτήματος του φορολογούμενου.

- Δίνεται η δυνατότητα στη Φορολογική Διοίκηση μόνο σε πολύ επείγουσες περιπτώσεις και όταν επίκειται κίνδυνος για την είσπραξη του αναλογούντος στον φορολογούμενο φόρου, να λαμβάνει μέτρα και να προβαίνει με βάση τον εκτελεστό τίτλο και χωρίς δικαστική απόφαση στην επιβολή συντηρητικής κατάσχεσης κινητών, ακινήτων, εμπράγματων δικαιωμάτων σε αυτά, απαιτήσεων και γενικά όλων των περιουσιακών στοιχείων του οφειλέτη του Δημοσίου είτε βρίσκονται στα χέρια του είτε στα χέρια τρίτου.

- Σε περίπτωση μη καταβολής των ποσών που αναφέρονται στην ατομική ειδοποίηση εντός τριάντα ημερών από την κοινοποίηση της ατομικής ειδοποίησης καταβολής οφειλής, το αρμόδιο όργανο της Φορολογικής Διοίκησης μπορεί να προβεί στη λήψη μέτρων αναγκαστικής εκτέλεσης, σύμφωνα με όσα ορίζονται στον Κώδικα μετά την πάροδο της προθεσμίας των τριάντα ημερών.

- Ο γενικός γραμματέας δικαιούται να ζητά πληροφορίες ή έγγραφα από λοιπά τρίτα πρόσωπα, ιδίως από τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, τους οργανισμούς συλλογικών επενδύσεων, τα Επιμελητήρια, τους συμβολαιογράφους, τους υποθηκοφύλακες, τους προϊστάμενους των κτηματολογικών γραφείων, τους οικονομικούς ή κοινωνικούς ή επαγγελματικούς φορείς ή οργανώσεις, για τον καθορισμό της φορολογικής υποχρέωσης, που προκύπτει με βάση τις διασταυρώσεις των στοιχείων και την είσπραξη της φορολογικής οφειλής. Για την εφαρμογή των προαναφερθέντων η Φορολογική Διοίκηση δύναται να αποστέλλει ερώτημα, έγγραφο ή ηλεκτρονικό, το οποίο πρέπει να απαντάται από το τρίτο πρόσωπο εντός 10 ημερών από την παραλαβή του.

 

Σε ιδιαίτερα σύνθετες υποθέσεις, η προθεσμία μπορεί να παραταθεί για είκοσι (20) επιπλέον ημέρες. Επίσης προβλέπεται ότι δεν είναι δυνατή η λήψη πληροφοριών σχετικά με φορολογούμενο - εκτός από αυτές που αφορούν στις οικονομικές συναλλαγές του μεταξύ του ίδιου και του εν λόγω τρίτου προσώπου - από άτομο το οποίο δεσμεύεται νομικά από επαγγελματικό απόρρητο, εκτός εάν δοθεί έγγραφη εισαγγελική άδεια για τη χορήγηση της οποίας η Φορολογική Διοίκηση παρέχει στον εισαγγελέα συγκεκριμένα στοιχεία.

 

Σε περίπτωση όπου ο εισαγγελέας χορηγήσει άδεια για την απόκτηση πληροφοριών από το πρόσωπο που δεσμεύεται από επαγγελματικό απόρρητο, το πρόσωπο αυτό αποδεσμεύεται και δεν ευθύνεται ποινικά ή αστικά για παραβίαση του επαγγελματικού απορρήτου. Από 100 έως και 2.500 ευρώ κυμαίνονται τα πρόστιμα που επιβάλλονται για φορολογικές παραβάσεις στον φορολογούμενο ή σε οποιοδήποτε πρόσωπο, εφόσον υπέχει αντίστοιχη υποχρέωση από τον Κώδικα ή τη φορολογική νομοθεσία.

 

Το υπουργείο Οικονομικών

 

Ιδιαίτερα... εγκωμιαστικό για τη δουλειά του εμφανίζεται το υπουργείο Οικονομικών το οποίο παρουσιάζοντας τον νέο Κώδικα τονίζει σε ανακοίνωσή του τα εξής: Για πρώτη φορά η χώρα μας αποκτά έναν Κώδικα Φορολογικής Διαδικασίας («ΚΦΔ»). Ενοποιούνται σ’ ένα ενιαίο, λειτουργικό και εύχρηστο νομοθέτημα οι διαδικαστικές φορολογικές διατάξεις οι οποίες μέχρι σήμερα ήταν διάσπαρτες και αποσπασματικές με αποτέλεσμα το πολυδαίδαλο πλαίσιο που όλοι γνωρίζουμε.

 

Αρχικά, θα αφορά τους πιο σημαντικούς φόρους (π.χ. φορολογία εισοδήματος, ΦΠΑ), αλλά η προοπτική είναι να ενταχθούν σταδιακά όλες οι φορολογίες έτσι ώστε να υπάρχει ένα και μοναδικό νομοθέτημα - οδηγός για όλες τις φορολογικές υποχρεώσεις. Προκειμένου να παραμείνει το κείμενο εύχρηστο και λειτουργικό, οι διατάξεις του περιορίζονται, κατά το δυνατόν, στη διατύπωση των γενικών κανόνων δικαίου και όπου απαιτείται εξειδίκευση παρέχεται εξουσιοδότηση στη Φορολογική Διοίκηση ώστε να εκδίδει την απαιτούμενη δευτερογενή νομοθεσία. Ο ΚΦΔ εκτείνεται σε όλο το πεδίο της φορολογικής διαδικασίας, της είσπραξης των φόρων καθώς και διοικητικών κυρώσεων και προστίμων. Δεν περιλαμβάνει ποινικές διατάξεις οι οποίες θα αξιολογηθούν και θα ενταχθούν σε ειδική ποινική νομοθεσία.

 

Κεντρικό ρόλο στη φορολογική διαδικασία έχουν η Φορολογική Διοίκηση, η οποία αντιμετωπίζεται πλέον ως ενιαία και ο γενικός γραμματέας Δημοσίων Εσόδων. Καταργούνται δηλαδή οι κατακερματισμένες αρμοδιότητες των ΔΟΥ, καθώς και η αποσπασματικότητα στην εφαρμογή της νομοθεσίας. Θεσπίζονται συγκεκριμένοι κανόνες ως προς τις δυνατότητες της Φορολογικής Διοίκησης να εκδίδει ερμηνευτικές εγκυκλίους και οδηγίες. Στα επί μέρους σημεία αξίζει να σημειωθούν:

- Διατηρούνται και εκσυγχρονίζονται οι διατάξεις για εγγραφή στο μητρώο, λήψη ΑΦΜ και ο θεσμός του αποδεικτικού φορολογικής ενημερότητας.

- Θεσπίζεται ολοκληρωμένο πλαίσιο για την παροχή πληροφοριών προς τη Φορολογική Διοίκηση από τον φορολογούμενο ή τρίτους.

- Διατηρούνται δοκιμασμένοι στην πράξη θεσμοί όπως η δυνατότητα τροποποίησης και ανάκλησης της φορολογικής δήλωσης και της δήλωσης με επιφύλαξη.

- Προβλέπονται οι αρχές που διέπουν τον φορολογικό έλεγχο. Ως ένδειξη εμπιστοσύνης στον φορολογούμενο εισάγεται η αρχή του μη ελέγχου όλων των δηλώσεων, αλλά εκείνων που καλύπτουν τα κριτήρια κινδύνου τα οποία καθορίζει η Φορολογική Διοίκηση. Τα αποτελέσματα του ελέγχου κοινοποιούνται στον φορολογούμενο πριν από την έκδοση της καταλογιστικής πράξης προκειμένου αυτός να διατυπώσει τυχόν αντιρρήσεις του. Ο ΚΦΔ στοχεύει στην άμεση και αυτόματη εκκαθάριση των φορολογικών δηλώσεων ταυτόχρονα με την υποβολή τους. Ετσι προβλέπεται ο άμεσος προσδιορισμός του φόρου (self - assessment). Σε περιπτώσεις μη υποβολής δήλωσης ή διακινδύνευσης της είσπραξης του φόρου, η Φορολογική Διοίκηση εξοπλίζεται με τη δυνατότητα της άμεσης κοινοποίησης καταλογιστικής πράξης με εκτιμώμενα μεγέθη, χωρίς όμως να αποστερεί από τον φορολογούμενο εύλογη προστασία.

- Οριστικοποιείται χωρίς ασάφειες η παραγραφή του δικαιώματος του Δημοσίου για έλεγχο όπως και ο χρόνος διαφύλαξης των βιβλίων και στοιχείων στα πέντε χρόνια. Μόνο στις περιπτώσεις αδικημάτων φοροδιαφυγής η παραγραφή επεκτείνεται στα είκοσι χρόνια. Επανέλεγχος δεν επιτρέπεται παρά μόνο εάν υπάρξουν νέα στοιχεία τα οποία δεν ήταν δυνατό να γνωρίζει η Φορολογική Διοίκηση κατά τον αρχικό έλεγχο.

- Περιλαμβάνεται νέα διάταξη για την αντιμετώπιση της φοροαποφυγής κατά το πρότυπο που έχει υιοθετήσει και συστήσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Οι πρόσθετοι φόροι και οι προσαυξήσεις αντικαθίστανται από τον τόκο υπερημερίας. Προβλέπονται διοικητικά πρόστιμα τα οποία είναι, για τυπικές παραβάσεις οι οποίες ελαχιστοποιούνται, εύλογα και για ουσιαστικές παραβάσεις ή παραβάσεις φοροδιαφυγής, σημαντικά. Εξορθολογίζονται όλα τα πρόστιμα ώστε να είναι ρεαλιστική η προοπτική είσπραξής τους. Με μεταβατικές διατάξεις προβλέπεται η δυνατότητα υπαγωγής στο ευνοϊκότερο καθεστώς και για εκκρεμείς υποθέσεις. Στον ΚΦΔ εντάσσονται οι διατάξεις που ψηφίσθηκαν πρόσφατα για τη διαδικασία ενδικοφανούς προσφυγής (εσωτερική επανεξέταση), καθώς και για τη ρύθμιση των ληξιπρόθεσμων χρεών.

- Υπάρχει πρόνοια σε περιπτώσεις ανωτέρας βίας για τους φορολογούμενους να απαλλάσσονται από κυρώσεις και πρόστιμα.

ΠΗΓΗ : ΠΑΣΕΓΕΣ